eVazduhoplovstvo: VFR i IFR pravila letenja Prednosti i mane
AVIOPORTAL je pokrenuo projekat “eVazduhoplovstvo” sa ciljem promocije vazdušnog saobraćaja, sigurnosti i bezbjednosti u vazdušnom saobraćaju. Svake nedjelje će obraditi neki termin, zanimljivost, predstaviti pojedinu instituciju ili organizaciju iz svijeta vazduhoplovstva. Ovo je još jedna tema iz seta planiranih i postavljenih projektnim zadatkom.
Vjerovatno ste se često pitali kako se komercijalni avioni orijentišu između polazne i odredišne tačke. Upravlja li pilot aviona, recimo Embraerom 195 na redovnom letu iz Podgorice za Frankfurt, pomoću vizualnih referenci na terenu (zgrada, planinskih vrhova, naselja, rijeka i slično) ili pomoću nekog „pametnog“ sistema navođenja kako bi došao do odredišta?
Vazduhoplovi koji lete u vazdušnom prostoru, lete u dvije osnovne kategorije letenja. To su pravila letenja pri spoljnjoj vidljivosti (VFR) i pravila instrumentalnog letenja (IFR). Iako se za ova dva tipa letenja vezuju različite procedure, svaki vazduhoplov koji poleti će tokom leta spadati u jednu ili obije ove kategorije letenja, zavisno od procjene.
Parametri za odabir kategorije
Izbor pravila po kojima će se vršiti let zavisi od više parametara kao što su:
- oprema dostupna u vazduhoplovu
- da li je posada prošla neophodnu obuku za korišćenje dostupne opreme
- trenutni i prognostički meteorološki uslovi
- opremljenost aerodroma
- ciljevi leta
VFR
VFR pravila letenja znače da avion leti u skladu sa vizuelnim meteorološkim uslovima (Visual Meteorological Conditions-VMC, lijepo i vedro vrijeme) tj. tokom leta se orjentiše na osnovu onoga što vidi oko sebe. Zbog toga, u uslovima kada su prisutni oblaci, obilne padavine, slaba vidljivost i drugi nepovoljni vremenski uslovi treba izbjegavati ovakve letove.
Primjer ovakvog letenja možemo naći kod pilota koji planiraju da vježbaju manevre u lokalnom području zbog čega će generalno ostati VFR tokom leta kako bi održali potrebnu fleksibilnost.
Slično tome, studenti piloti i njihovi instruktori držaće se VFR kada obavljaju trenažne letove, kao i piloti sportske avijacije prilikom svojih aktivnosti.
Piloti aviohelikopterske jedinice MUP-a i Vojske će, zbog prirode posla, uglavnom biti ograničeni na VFR (naročito ako njihovi avioni nisu opremljeni potrebnom opremom za IFR letove, ili ako ne posjeduju potrebnu dozvolu/sertifikat za IFR).
VFR letenje je karakteristično i za protivpožarnu i poljoprivrednu avijaciju jer im je obaveza prilikom izvršenja zadataka da koriste vidljive orjentire i lete na nižim visinama.
IFR
Pravila instrumentalnog letenja podrazumevaju da let ne može da se obavi u vizuelnim meteorološkim uslovima (oblačno vrijeme, maglu, padavine i druge nepovoljne vremenske uslove) već se pilot vazduhoplova orjentiše pomoću instrumenata. Međutim, mnogi avioni mogu raditi po IFR-u tokom skoro svih faza leta zbog efikasnosti koju pruža IFR letenje, kao i zbog mogućnosti da se i izbjegava loše vrijeme (npr. gradonosni oblak). To što tehnički možete letjeti u oblacima ili po otežanim meteorološkim uslovima ne znači i da biste trebali.
Ovaj režim letenja primjenjuje se uglavnom na većim komercijalnim avionima, mada sve više helikoptera posjeduje ovu opremu.
IFR let se ne može odobriti ispod određene visine leta, a to je u sledećim slučajevima:
- iznad brdovitog terena najmanje 600m (2000ft) iznad najviše prepreke koja se nalazi u krugu od 8.000 metara od procijenjene pozicije vazduhoplova, ili
- iznad ravničarskog terena najmanje 300 metara iznad najviše prepreke koja se nalazi u krugu od 8.000 metara od procijenjene pozicije vazduhoplova
Pilot aviona dužan je popuniti plan leta prije samog leta i da u njemu definiše kojom od ova dva pravila će se voditi tokom leta.
Tokom IFR moda letenja pilot u vazduhu, pri prelijetanju određenih tačaka, mora javljati kontroli letenja podatke o položaju svog vazduhoplova i visini na kojoj se nalazi. Usput će koristiti mnogobrojne navigacione uređaje na zemlji za čiju ispravnost je zaduženo ATSEP osoblje i osoblje aerodromske tehnike.
Pored zemaljskih navigacionih uređaja, pilotima su dostupni i satelitski navigacioni sistemi.
Za više tekstova eVazduhoplovstva kliknite na link ispod:
