Pročitajte sve o dva velika ružna debela američka momka koji danas prelijeću Skoplje, Tiranu, Crnu Goru i Dubrovnik

Dva američka bombardera B-52H danas će preletjeti Zgradu Vlade Makedonije u Skoplju, Skenderbegov trg u Tirani, Albanija; crnogorsku obalu i tvrđavu Lovrijenac u Dubrovniku.

Ovaj bombarder službenog naziva B-52H Stratofortress (“Stratosferska tvrđava”) se često naziva i “Leteća tvrđava”, a američki piloti ga od milja nazivaju “buff” (Big Ugly Fat Fellow, u prevodu – Veliki Ružni Debeli Momak).

Najveći strateški bombarderi u američkom ratnom vazduhoplovstvu, trenutno stacionirani u bazi Kraljevskog vazduhoplovstva u Fairfordu (Engleska), izvešće niske prelete na jugoistoku Evrope u cilju demonstriranja posvećenosti SAD-a NATO saveznicima i partnerima koji se nalaze u jugoistočnoj Evropi. Osim toga, to će građanima pružiti priliku da fotografišu, snimaju video zapise i uživaju u letjelici iznad glave.

Po planu Komande vazduhoplovnih snaga SAD-a za Evropu i Afriku planirano je da avion stigne na svaku lokaciju u zadatom približnom vremenskom periodu.

Sjeverna Makedonija 14:35-14:45        

Tirana, Albanija 14:50-15:00             

Primorje Crne Gore 15:05-15:15    

Dubrovnik, Hrvatska 15:10-15:20    

Imajte na umu da ovi preleti mogu biti otkazani u bilo koje vrijeme zbog vremenskih prilika ili drugih zahtjeva misije bez ili bez najave.

Različite verzije ovog bombardera su u upotrebi od 1954. Jedina trenutna verzija koju koristi američka avijacija nosi oznaku B-52H, a u planovima vazduhoplovnih snaga SAD trenutno stoji da će se “Leteća tvrđava” koristiti do 2050. godine.

Upotreba B-52H Stratofortress

Za Amerikance B-52 je simbol od posebnog nacionalnog značaja kojim je predstavljena tehnička nadmoćnost i dugovečnost. Ovaj teški bombarder može nositi nuklearno ili precizno vođeno konvencionalno oružje sa mogućnošću precizne navigacije.

U periodu loših odnosa SSSR i SAD, Stratofortress bombarderi su bili dizajnirani za jednu misiju: ​​da prenesu termonuklearne bojeve glave iz više pravaca u Rusiju i države pod kontrolom Sovjetskog Saveza u Evropi kao odmazdu za obostrano osigurano uništenje. Tipična snaga svakog nuklearnog oružja imala je više od 250 puta veću razornu moć od bombe bačene na Hirošimu pred kraj Drugog svjetskog rata, a destruktivna moć nuklearnog oružja novog doba bila je dovoljno velika da stvori 100% zonu ubijanja u radijusu od oko 13,5 kilometara od tačke detonacije.

Nakon smirivanja tenzija sa SSSR, B-52 je planiran za bombardovanje (klasičnim, hemijskim i zapaljivim bombama), obavještajne i patrolne misije, polaganje mina, transport naoružanja, ofanzivne protivvazdušne i pomorske operacije, elektronsko ometanje ili – kao demonstraciju sile.

Veoma je efikasan kada se koristi za nadzor okeana i može pomoći mornarici u operacijama protiv brodova i postavljanja mina. Za dva sata, dva B-52 mogu pregledati 364.000 km² površine okeana.

Piloti B-52 nose naočare za noćno osmatranje (NVG – night vision glasses), a “leteće tvrđave” su opremljene i naprednim sredstvima za poboljšano otkrivanje ciljeva.

Upotreba dopune goriva iz vazduha daje im domet ograničen samo izdržljivošću posade aviona. 

Opšte karakteristike bombardera B-52

Proizvođač: Boeing Military Airplane Co

Motor: Osam motora Pratt & Whitney TF33-P-3/103 turbofan

Raspon krila: 56,4 metara

Dužina: 48,5 metara

Visina: 12,4 metara

Težina: Približno 83 tone

Maksimalna težina uzlijetanja: 220 tona

Kapacitet goriva:  141 tona

Plafon leta: 50.000 feet-a (15.151,5 metara)

Naoružanje: Približno 32 tone mješovitih ubojnih sredstava – bombe, mine i projektili. 

Posada: pet članova (komandir aviona, pilot, radarski navigator, navigator i oficir za elektronsko ratovanje)

Cijena: 84 miliona dolara (procjena iz 2012.godine)

Istorija Leteće tvrđave

B-52A je prvi put poletio 1954. godine, a model B je ušao u službu 1955. godine. Proizvedeno je ukupno 744 B-52, a posljednji, B-52H, isporučen je u oktobru 1962. Model H može da nosi do 20 krstarećih raketa sa vazdušnim lansiranjem.

U početku, “Leteća tvrđava” je bila korišćena kao interkontinentalni strateški bombarder opremljen raketama sa atomskim i hidrogenskim bojevim glavama. Bilo je to vrijeme hladnog rata, a B-52 je bio jedna od njegovih “maskota” iako nije ispalio nijedan nuklearni projektil. 

Tokom narednih godina B-52 je dobijao bolje i jače motore, raznovrsnije i teže naoružanje, povećan mu je dolet i prepravljen je tako da može da leti na malim visinama (svega 60 metara) neopaženo prodirući duboko u neprijateljsku teritoriju.

B-52 je upotrebljavan u akcijama: u Vijetnamu (1965-1973), Kambodži (1969), Kuvajtu (1990/91),  Iraku (1996 i od 2003-2011), Jugoslaviji (1999), Avganistanu (2001) kao u akciji Inherent Resolve 2016 (Irak, Sirija, Libija).

U operaciji Desert Strike 1996 u Iraku, ovaj bombarder je prikazao do tada najdužu razdaljinu preleta i to 34-satni povratni put od oko 25.700 kilometara iz baze Barksdalea u Luisiani.

U Jugoslaviji je 1999.godine dejstvovao iz velike daljine, a dešavanja u kabini pilota prilikom jednog od tih napada možete vidjeti na snimku ispod:

U 2001. godini, u Avganistanu, B-52 je demonstrirao opciju leta visoko iznad bojnog polja i pružanja bliske vazdušne podrške upotrebom precizno vođenih raketa, dok je u Iraku 2003.godine odigrao važnu ulogu lansiranjem približno 100 konvencionalnih krstarećih raketa tokom jedne noći.

Godine 2016. B-52 se vratio u zonu odgovornosti Centralne komande američkog vazduhoplovstva prvi put u deceniji. 

Ne ide uvijek sve kao podmazano…

Od 1956. godine dogodilo se više od 95 nesreća u kojima je učestvovao B-52 uz gubitak skoro 360 članova posade.

Jedna od najpoznatijih nesreća u kojima je učestvovao B-52 se dogodila 1966.godine. Prilikom pretakanja goriva bombarder opremljen sa četiri atomske bombe se sudario sa avionom-tankerom KC-135A i srušio u blizini španskog mesta Palomares. Tom prilikom su oba aviona uništena, a došlo je i do gubitka četiri hidrogenske bombe (!) od kojih su tri pale na kopno u blizini malog ribarskog sela Palomares, a jedna u Sredozemno more.

Pozicija sela Palomares iznad koga se dogodio sudar bombardera i aviona-tankera

Jedna od bombi koje su završile na kopnu je eksplodirala pri čemu je 2 km² kontaminirano radioaktivnim plutonijumom, što je izazvalo reakcije stanovništva, a Vlade Španije i SAD dovelo u nezgodan položaj. Da bi ublažili uzbunu javnosti zbog kontaminacije, španski ministar za informacije i turizam i ambasador Sjedinjenih Država u Španiji, plivali su na obližnjim plažama u prisustvu novinara.

Američke vlasti su preuzele obavezu da zemljište transportuju posebnim bačvama u SAD na dekontaminaciju ali tragovi kontaminacije su ostali i 40 godina kasnije kada su uočeni puževi sa neobičnim nivoima radioaktivnosti. Naznake zdravstvenih problema među lokalnim stanovništvom u Palomaresu nisu dokazane.