“Trag u beskraju”: Srbija ispraća MIG-21 u istoriju
U periodima napretka tehnike i tehnologije vojni avioni, a naročito lovci, ne mogu trajati dugo. I baš zato, mora se odati posebno priznanje vazduhoplovu koji se dostojanstveno držao i nakon čak 58 godina aktivne službe u RV i PVO odlazi u istoriju. Da, govorimo o legendarnom supersoničnom avionu Mikoyan-Gurevich MIG-21.
Ovim povodom Vazduhoplovna fondacija “pilot Mihajlo Petrović” i Udruženje nadzvučnih pilota “Ma 2+” organizuju simboličnu vazduhoplovnu manifestaciju pod nazivom “Trag u beskraju”.
Manifestacija će se održati u dva dijela. Prvi dio vazduhoplovne manifestacije sa primjerenim programom, organizuje se na aerodromu “Pukovnik pilot Milenko Pavlović”, Batajnica, petak, 21.5.2021. godine u vremenu od 12.00 do 14.00h, dok će drugi dio biti u Ruskom domu u vremenu od 19.00 do 21.00h. Program drugog čina obuhvata, između ostalog, izložbu slika, fotografija, karikatura i maketa aviona MiG-21.
Manifestacija je otvorenog tipa a poziv odbora za organizaciju možete preuzeti klikom na logo ispod.
A sve je počelo ovako…
Početkom aprila (5.april) 1940. godine iz projektnog biroa za vojne avione specijalizovane za razvoj i proizvodnju lovačkih aviona – Mikojan, Mikojan i Gurjevič (skraćeno MIG) počela je proizvodnja prvog MIG-1. Nizali su se redom MIG-3, MIG-5…MIG-19 koji je bio MIG-ov prvi nadzvučni lovac…
A onda je hladni rat postavio nove prioritete i tražio se odgovor na moguće prijetnje SSSR-u. Jedan od odgovora je bio prvi istinski moderni sovjetski mlazni lovac druge generacije, MIG-21. Ispitivanje je započelo 1956. godine, a prva verzija ušla je u upotrebu 1960. godine kao MiG-21F-13.
Popularna “balalajka”, kako su ga često zvali zbog izgleda sličnog ruskom trouglastom instrumentu (donja silueta asocira na balalajku), izgradio je status najčešćeg borbenog aviona na svijetu. Brz je, mali i okretan. Njegova ograničenja su malo mjesta za gorivo, oružje ili radar i loš pogled sprijeda i od pozadi. Konus udarca i prednji usisnik vazduha su prepoznatljivi, nadahnjujući poljske pilote da ga nazovu „Olovka“. U NATO klasifikaciji je nazvan “Fishbed”(svaki sovjetski avion je dobijao NATO “nadimak” koji se vrlo često Rusima nije sviđao).
MiG-21 je imao dugu proizvodnju – od 1959. do 1985. a avion su nakon toga ažurirale i modifikovale kompanije u Indiji, Izraelu i Rumuniji; kopirali Kinezi (proizvodili ga kao Čengdu J-7). Korišćen je od Istočne Njemačke do Vijetnama. Jednostavan je za remont i održavanje tako da čak i danas postoji u više zamalja u razvoju koje koriste ovaj avion kao svoj prvi lovac. Ovaj avion je najproizvođeniji nadzvučni lovac svih vremena i najproizvođeniji lovački avion na svijetu posle Drugog svjetskog rata, a pored svega toga, avioni MIG-21 su postavili 24 svjetska rekorda.
Kako je “balalajka” došla u naše krajeve
Ratno vazduhoplovstvo Vojske Jugoslavije je još 1958.godine imalo plan za kupovinu aviona brzine 2 maha (2450 km/h). Umalo je kupljen francuski Miraž, ali sudbina je bila da se Francuska i SFRJ raziđu zbog jugoslovenske podrške Alžiru i započeti su razgovori sa Rusijom čiji je prvi rezultat bio 5 aviona na aerodromu u Batajnici 1962.godine. Tada je, zbog ugovora između SFRJ i SSSR koji je definisao da će JNA čuvati taktičko-tehničke podatke, ustanovljena praksa da JNA ima svoje oznake za avione pa su jednosjedi lovci označavani slovom L, a nastavni lovci (dvosjedi) oznakom NL, uz određeni broj(oznaka za avion varijante MiG-21PF bila je L-13).
SFRJ je za JNA, od te 1962.godine pa do 80-ih godina, nabavila 216 aviona tipa MIG-21, u 11 različitih varijanti koje su se razlikovale po vrsti radara, snazi motora, tipu naoružanja…
An underground hanger for #Mig-21 Fighters in the former #Yugoslavia#aviation #fighter pic.twitter.com/U3JOY9Q6XT
— TheLanJam 🇺🇸🇨🇦 (@thelanjampod) October 2, 2018
MIG-21 na poligonu u Baru
Prvo gađanje na mete dimenzije aviona bilo je u Astrahanu, u Rusiji, a onda je procijenjeno da je cijena odlaska na gađanje u SSSR bila velika. Stoga se prešlo na drugi plan- da meta bude američki avion F-86D. Njime je trebalo da upravlja pilot koji bi ga prvo doveo do poligona a zatim iskočio (avion F-86D ima dobar autopilot što je bila jedna od karakteristika koja ga je preporučila za ovaj zadatak. Skinuta mu je kabina, sva nepotrebna oprema, izvršena zamena piro-patrona, a u prostor paketa za preživljavanje stavljeno je olovo, čija masa je trebalo da umanji G-dejstvo na pilota kod napuštanja aviona). Ka poligonu Bar je jula 1968.godine, polijetanje izvršeno sa titogradskog aerodroma. Cijela aktivnost je realizovana na prostoru od Budve do Ulcinja. Gađanje je završeno uspješno, samonavođenom IC raketom K-13 je oboren F-86D a pilot je na vrijeme iskočio. I pored toga što je sve prošlo po planu, zbog moguće opasnosti po pilota se odustalo od prepavke aviona u mete.
Već 1969.godine su na tipu aviona MIG-21PFM, opet nakon vežbe u Astrahanu, pripadnici ratnog vazduhoplovstva JNA vježbali na poligonu u Baru testirajući rakete K-51 i K-13. Koliko se ozbiljno radilo govori i to da je tokom ovih vježbi utvrđeno da pomenute rakete nisu ono što je očekivano te se rodila ideja da ovaj tip aviona pored raketa dobije i top.
Srpska eskadrila kompletna- stigao MIG-29
Na vojni aerodrom “Pukovnik pilot Milenko Pavlović” u Batajnici juče, 17.05, je sletio transportni avion AN-124-100M-150 “Ruslan” i dopremio preostala dva od četiri lovca MIG-29 kao donaciju Belorusije Srbiji. Prva dva aviona su isporučena prije mjesec dana, sklopljene su u Srbiji i već su imali svoje probne letove. Na ovaj način Srbija je kompletirala eskadrilu od 14 lovačkih aviona MIG-29.
Pročitajte još: