Šta je NAVSTAR i šta je Crna Gora dobila potpisivanjem Dodatka Memorandumu u vezi sa NAVSTAR-om

Vlada Crne Gore je, na 44.sjednici, usvojila Informaciju o potpisivanju Dodatka broj osam Memorandumu o razumijevanju broj IV između Ministra odbrane Kraljevine Belgije, Sekretarijata za nacionalnu odbranu Kanade, Ministarstva odbrane Danske, Ministra odbrane Republike Francuske, Federalnog Ministarstva odbrane Federalne Republike Njemačke, Ministarstva nacionalne odbrane Republike Grčke, Ministarstva vanjskih poslova Islanda, Ministarstva odbrane Republike Italije, Ministra odbrane Velikog Vojvodstva Luksemburg, Ministra odbrane Kraljevine Holandije, Ministarstva odbrane Kraljevine Norveške, Ministarstva odbrane Republike Portugalije, Ministra odbrane Kraljevine Španije, Ministarstva nacionalne odbrane Republike Turske, Državnog sekretara za odbranu Ujedinjenog Kraljevstva Velike Britanije i Sjeverne Irske, Ministarstva odbrane Republike Češke, Ministarstva odbrane Mađarske, Ministra nacionalne odbrane Republike Poljske, Ministra odbrane Republike Bugarske, Ministra odbrane Republike Estonije, Ministarstva odbrane Republike Letonije, Ministarstva nacionalne odbrane Republike Litvanije, Ministarstva nacionalne odbrane Rumunije, Ministarstva odbrane Republike Slovačke, Ministra odbrane Republike Slovenije, Ministra odbrane Republike Albanije, Ministarstva odbrane Republike Hrvatske, Ministra odbrane Crne Gore, Ministarstva odbrane Republike Sjeverne Makedonije i Sekretarijata za odbranu Sjedinjenih Američkih Država u vezi sa NAVSTAR globalnim sistemom za pozicioniranje, i prihvatila Dodatak. 

NAVSTAR je globalni sistem za pozicioniranje (Global Positioning System- GPS) koji razvio je Sekretarijat za odbranu Sjedinjenih Američkih Država (SAD) sa zadatkom da pruža podatke o navigaciji vojnim i civilnim korisnicima širom svijeta. Memorandum predstavlja odobrenje SAD za strane potpisnice, koje nisu iz SAD, da nabave i koriste NAVSTAR GPS korisničku opremu. 

Predloženi Dodatak broj osam Memorandumu se odnosi na izmjene postojećeg roka važenja Memoranduma, čime se isti produžava do 31. decembra 2024. godine, te se očekuje da bude potpisan od strane svih NATO saveznica. Kako se navodi u saopštenju Vlade, zbog efikasnosti u radu predloženo je da navedeni dodatak može potpisati ovlašćeni nacionalni predstavnik pri NATO.

Šta je NAVSTAR

Navstar Global Positioning System (GPS) je konstelacija satelita u orbiti koji pruža navigacijske podatke vojnim i civilnim korisnicima širom svijeta. Sistemom upravljaju i kontrolišu pripadnici 50. svemirskog krila SAD-a koji se nalazi u bazi Falcon Air Force, Colo.

GPS sateliti šalju dva signala — jedan za vojnu upotrebu i jedan za civilnu upotrebu. U ranim godinama, civilni signal je namjerno degradiran u svrhu nacionalne sigurnosti. Ali to se promijenilo 2000. godine kada je tadašnji američki predsjednik Bil Klinton naredio da se degradacija isključi, čime je civilni GPS postao mnogo precizniji. Odluka je pomogla GPS-u da postane pouzdaniji alat za privatne građane širom svijeta.

GPS se oslanja na vrlo precizne atomske satove koji se prenose na satelitima. Svaki satelit emituje signale koji omogućavaju prijemnicima da odrede svoju lokaciju i vrijeme.

Od aprila 1995. kada je dostigao punu operativnu sposobnost, postalo je jasno da će GPS uzeti ulogu svemirskog globalnog radionavigacijskog sistema kojim upravljaju vazdušne snage SAD-a. 

Sposobnosti ovog sistema su stavljene na probu tokom američkog učešća u operacijama Pustinjski štit i Oluja. Trupe su se oslanjale na GPS za navigaciju u pustinji Saudijske Arabije a kontrolori letenja, piloti, vozači tenkova, pa čak i kuvari koristili su sistem tako uspješno da je nekoliko američkih zvaničnika odbrane navelo GPS kao ključ za pobjedu u Pustinjskoj oluji.

GPS je započeo svoj život kao isključivo vojna tehnologija, ali je sada preplavio svakodnevni život milijardi ljudi širom svijeta i više nije jedina konstelacija koja pruža usluge lokacije. Rusija ima Glonass sistem, koji potiče iz doba Sovjetskog Saveza kada su počeli da osmišljavaju sistem 1970-ih. Evropska unija ima sistem Galileo, a Kina Beidou.

Video Federalne uprave za avijaciju SAD-a o GPS-u

Koje usluge pruža NAVSTAR

GPS pruža 24-satne navigacijske usluge koje uključuju:

• Izuzetno precizne trodimenzionalne informacije o lokaciji (širina, dužina i nadmorska visina), brzina i precizno vrijeme,
• Uobičajena mreža širom svijeta koja se lako pretvara u bilo koju lokalnu mrežu,
• Pasivne operacije u svim vremenskim uslovima,
• Kontinuirane informacije u realnom vremenu,
• Podrška neograničenom broju korisnika i područja,
• Podrška civilnim korisnicima na malo manje preciznom nivou.

Ovim sistemom su osigurane dvije GPS usluge:

-usluga preciznog pozicioniranja (Precise Positioning Service – PPS) koja pruža punu tačnost sistema prvenstveno američkim i savezničkim vojnim korisnicima, i

-usluga standardnog pozicioniranja (Standard Positioning Service -SPS) koja pruža mogućnost preciznog pozicioniranja civilnim korisnicima širom svijeta.

Kako NAVSTAR funkcioniše

GPS sateliti kruže oko Zemlje svakih 12 sati emitujući kontinuirane navigacijske signale. Uz odgovarajuću opremu, korisnici mogu primiti ove signale za izračunavanje vremena, lokacije i brzine. Signali su toliko precizni, da se vrijeme može izračunati do milionitog dijela sekunde, brzina unutar djelića milje na sat i lokacija na nekoliko feet-a. Prijemnici su razvijeni za upotrebu u avionima, brodovima i kopnenim vozilima, a mogu se koristiti i ručno.

GPS funkcioniše kroz tri glavna segmenta: svemirski dio, GPS kontrolni dio i korisnički dio.

GPS svemirski segment se sastoji od 31 satelita u šest orbitalnih ravni koji se kreću u kružnim orbitama od 20.117 km (oko 10.900 nm) i kruže oko naše planete emitujući kontinuirane navigacijske signale. Prijemnici na zemlji hvataju ove signale iz vazduha, koristeći ih za izračunavanje vremena, lokacije i brzine s visokom preciznošću. Najmanje četiri satelita moraju biti vidljiva korisniku da bi se izračunao položaj.

Segment GPS kontrole ima pet monitorskih stanica i tri zemaljske antene sa mogućnostima uplink-a. Monitor stanice prate sve satelite koji su vidljivi. Informacije sa monitorskih stanica se obrađuju na Glavnoj kontrolnoj stanici (MCS) kako bi se odredila stanja satelitskog sata i orbite i ažurirala navigacijska poruka svakog satelita. Ove ažurirane informacije se prenose na satelite preko zemaljskih antena.

Cover photo: FAA.gov