Srbija uvodi sistematsko testiranje posada na alkohol za domaće i strane vazduhoplove
Uvođenjem sistematskog testiranja letačkih i kabinskih posada na prisustvo alkohola, koje počinje da se primjenjuje od 1. januara 2026. godine, Srbija pravi važan iskorak u unapređenju bezbjednosti vazdušnog saobraćaja i svrstava se među prve države u regionu koje ovaj mehanizam uvode u punom kapacitetu.
Iako je princip nulte tolerancije na alkohol za članove posade odavno sastavni dio vazduhoplovnih propisa, praksa je pokazala da bez jasnog pravnog osnova i standardizovanog postupka kontrole, ovaj zahtjev ostaje pretežno na nivou odgovornosti samih operatora. Izmjenama i dopunama Zakona o vazdušnom saobraćaju, Srbija je stvorila čvrst normativni okvir koji omogućava da se kontrola prisustva alkohola sprovodi sistematski, ujednačeno i sa punom pravnom snagom.
Posebno je značajno što se testiranje neće odnositi isključivo na domaće posade, već i na letačke i kabinske posade stranih vazduhoplova koji koriste aerodrome u Republici Srbiji. Time se jasno potvrđuje princip jednakog tretmana svih učesnika u vazdušnom saobraćaju i dodatno jača povjerenje u bezbjednosni nadzor države.
Kontrole će sprovoditi posebno osposobljeni i ovlašćeni vazduhoplovni inspektori Direktorata civilnog vazduhoplovstva, korišćenjem sertifikovanih i baždarenih uređaja za mjerenje alkohola u dahu, čiji rezultati imaju dokaznu snagu u sudskom postupku. U slučaju odbijanja testiranja ili utvrđenog prisustva alkohola, inspektor je ovlašćen da članu posade privremeno zabrani obavljanje dužnosti, uz obavezno obavještavanje nadležnih organa.
Važan element ovog sistema je i činjenica da će se podaci o sprovedenim testiranjima unositi u centralizovanu bazu podataka koju vodi EASA. Time se Srbija direktno uključuje u evropski bezbjednosni nadzorni mehanizam, uz podršku EASA-e u definisanju prioriteta testiranja i praćenju trendova.
Uvid u raspoložive podatke pokazuje da se ovakav model kontrole u regionu primjenjuje rijetko ili parcijalno, što Srbiju pozicionira kao jednu od prvih država koja ovu obavezu uvodi dosljedno i u skladu sa evropskim regulatornim okvirom. Ovakav pristup šalje jasnu poruku da bezbjednost u vazdušnom saobraćaju ne počiva na formalnim pravilima, već na njihovoj stvarnoj i dosljednoj primjeni.
Na duži rok, ova mjera ne predstavlja nepovjerenje prema profesionalcima u vazduhoplovstvu, već dodatni sloj zaštite sistema koji funkcioniše na principu nulte tolerancije na rizik. Upravo takav pristup je temelj savremenog regulatornog nadzora i jedan od ključnih razloga zbog kojih vazduhoplovstvo i dalje ostaje najsigurniji vid saobraćaja.
Šta se konkretno promijenilo u odnosu na ranije?
Do sada je postojala jasna zabrana prisustva alkohola kod članova posade, ali nije postojao operativni mehanizam da vazduhoplovni inspektori sistematski i rutinski sprovode testiranje na aerodromima. Kontrola je uglavnom bila u nadležnosti samih aviokompanija kroz interne procedure.
Sada se prvi put uvodi:
- jasan zakonski osnov da država sprovodi testiranje,
- ovlašćenje inspektora da testiraju posade domaćih i stranih operatora,
- sertifikovani uređaji sa dokaznom snagom,
- obavezno evidentiranje rezultata u EASA bazu podataka,
- neposredne mjere u slučaju pozitivnog testa ili odbijanja kontrole.