Otvoren spomenik stvaranju izraelskog vazduhoplovstva na Aerodromu Kapino polje u Nikšiću

U čast operacije „Velveta“, na aerodromu Kapino polje u Nikšiću otvoren je spomenik koji je posvećen istoimenoj operaciji izvedenoj 1948. godine. Kako se navodi „Velveta“ je „plemeniti čin“ bivše Jugoslavije zahvaljujući kome je omogućeno osnivanje izraelskog ratnog vazduhoplovstva.

Na početku svečanosti na Kapinom Polju pročitano je pismo koje je povodom otkrivanja uputio predsjednik države Izrael Isak Hercog.

Predsjednik Opštine Nikšić Marko Kovačević pozdravio je prisutne te istakao da ovaj spomenik predstavlja trajno svjedočanstvo o dešavanjima iz 1948.

Kovačević je rekao da če se Nikšić truditi da bude dobar domaćin svim državljanima Izraela koji budu htjeli da posjete spomenik.

„Zaborav je jedna vrsta izdaje. Sjećanje na podvige predaka i njihovu borbu svjedoči o našem trajanju, ali i daje snagu u novim borbama. To su sličnosti koje imaju Izrael i Crna Gora, koji su se večeras sreli pred ovim spomenikom, kao i prije toliko decenija, da potvrde da ne zaboravljaju. Izuzetna mi je čast što sam bio u prilici da pomognem da ova uspomena na borbu Izraela sredinom prošlog vijeka bude oličena u ovom velelepnom spomeniku, koji će od danas neraskidivo vezati Nikšić i Crnu Goru sa Izraelom. Ponosni smo na naše prijateljstvo i čuvaćemo ovo zdanje i sjećanje na događaje zbog kojih je podignuto“, poručio je Kovačević.

Na svečanosti je Kovačeviću uručena i zlatna medalja za veliki doprinos i podršku prilikom realizacije ovog značajnog projekta.

Čestitao je i 76. godišnjicu nezavisnosti države Izrael.

Svečanosti je prisustvovao ambasador Izraela u Crnoj Gori, počasni konzul Crne Gore u Izraelu Nimrod Rinot, potpredsjednik Vlade Momo Koprivica, predsjednik Skupštine opštine Nikšić Nemanja Vuković, predsjednica Jevrejske zajednice u Crnoj Gori Nina Ofner Bokan, ministar odbrane Dragan Krapović i brojne druge ličnosti i kulturnog, društvenog i političkog života Crne Gore.

Ambasador Vilan istakao je da je ponosan što je večerašnji događaj njegov posljednji u ovom četvorogodišnjem mandatu u funkciji ambasadora, izrazivši posebnu zahvalnost predsjedniku Kovačeviću na posvećenosti ovom projektu.

„Nadam se da sam uspio da dam bar mali doprinos neprekidnom jačanju odnosa između naših zemalja i naroda. Ovdje sam naišao na zemlju i ljude koji su svim srcem za moju zemlju“, kazao je Vilan.

Predsjednica Jevrejske zajednice Crne Gore Nina Bokan ocijenila je da današnji događaj simbolizuje duboko prijateljstvo između jevrejskog naroda i države Crne Gore.

„Predsjedniče Opštine Nikšić, gospodine Kovačeviću, želim da iskažem našu duboku zahvalnost za Vašu neizmjernu podršku. Opština Nikšić i Jevrejska zajednica Crne Gore su, pored diplomatskog i istorijskog značaja, uvidjeli i turistički potencijal u ovom projektu. Sigurna sam da će ovo mjesto biti nova turistička tačka na mapi Crne Gore i da će kao takvo biti posjećeno od strane velikog broja turista“, rekla je Bokan.

Potpredsjednik Vlade Momo Koprivica u svom govoru naglasio je da je jevrejski narod prošao velika stradanja pa su se naša dva naroda razumjela i srela putem stradanja i da je bila dužnost pomoći kad je država bila napadnuta.

„Naša pomoć je bila pomoć novom miru i sprečavanju novih stradanja, a cilj je bio trajni mir i više nego ikad moramo ostati posvećeni tom cilju. U tim teškim vremenima ste u nama imali prijatelja. Blagoslov je što su pripadnici drevnih naroda među nama i što su našu državu učinili svojom zemljom, gdje možemo zivjeti složno i bratski i što imamo dobre bilateralne odnose sa Izraelom“, naveo je Koprivica.

Potredsjednik Vlade Momo Koprivica i predsjednik Opštine Nikšić Marko Kovačević zajedno sa nerezidentnim ambasadorom Izraela u Crnoj Gori, gospodinom Jahelom Vilanom, otkrili su ploču vječnog prijateljstva.

Za implementaciju projekta odgovorni su Izraelska ambasada u Crnoj Gori, počasni konzulat Crne Gore u Izraelu i Jvrejska zajednica u Crnoj Gori.

Skupština opštine Nikšić je na sjednici prošle godine usvojila zahtjev za podizanje spomen obilježja u znak sjećanja na operaciju „Velveta“ , na inicijativu Jevrejske zajednice, Ambasade Izraela i Svjetskog jevrejskog kongresa. 

Izvor, foto: RTNK, Opština Nikšić

 

O operaciji Velveta

U toku 1948. godine Spitfajteri čehoslovačkih pilota koji su letjeli u sastavu RAF tokom Drugog svjetskog rata, a potom poklonjeni Čehoslovačkoj, počeli su se povlačiti iz operativne upotrebe.

Neki socijalističkih zemalja, poput Čehoslovačke i Jugoslavije, bile su u prijateljskim odnosima sa Izraelom i pružale su mu političku i vojnu podršku u sukobu sa arapskim komšilukom. Zbog toga su izraelski zahtjevi za ovim avionima bili pozitivno prihvaćeni od strane Čehoslovačke, a Jugoslavija je bila spremna da pomogne.

Jevreji u Palestini su se zbog promijenjenih okolnosti (istek britanskog mandata u Palestini i proglašenje države Izrael) brzo naoružavali i tražili su pomoć od socijalističkih zemalja koje su imale potrebu za novcem. Jugoslovenska vlada je dozvolila prebacivanje 30 Spitfajtera IX iz Čehoslovačke u Izrael preko jugoslovenske teritorije, uz strogu tajnost zbog straha od mogućeg miješanja Velike Britanije i Sovjetskog Saveza. Ova operacija je bila ključna u vrijeme kada su odnosi između jugoslovenskog vrha i Staljina bili napeti.

Operacija transfera aviona Spitfajter Mk. IX je bila obavljena uz saradnju sa Jugoslavijom, koja je dozvolila transfer 30 aviona preko svoje teritorije. Jugoslovenski aerodrom Nikšić je bio određen kao mjesto slijetanja, gdje je formirana tajna baza Izraela. Avioni su prebačeni iz Čehoslovačke u grupama po 6 do Nikšića, gdje su promijenili oznake i čekao ih je transportni avion koji ih je vodio do Izraela. Operacija je sprovedena pod šifrovanim nazivom “Velveta” (somot).