Neobičan gost na MontAdria 2021 hidroavioregati

Prvu Međunarodnu Hidro avio regatu kod nas ste mogli vidjeti od 5. do 7. maja 2021. godine. Ovakav vid manifestacije se u Crnoj Gori održao po prvi put i ujedno obilježio 80 godina od posljednjeg leta eskadrile pilota hidroaviona sa teritorije Crne Gore.

Hidroavioni su krenuli s Aerodroma Tivat, preko Podgorice, Skadarkog jezera. Nakon toga, avioni su preletjeli Danilovgrad i Nikšić. Zatim su se uputili ka Pivskom jezeru, Plužinama, Šavniku Žabljaku i stigli u Berane. Narednih dana hidroavioregata je obišla Plavsko jezero i sportski aerodrom Štoj kod Ulcinja.

Pažnju  ljubitelja ovog vida avijacije, kao i sire javnosti privukao je tzv. “žirokopter”. 

Žirokopter na aerodromu Štoj kod Ulcinja, foto: Mustafa Canka

O čemu se zapravo radi ?

U pitanju je vazduhoplov slovačke kompanije JOKERTRIKE s.r.o.  Ova kompanija je osnovana 2005. godine kao proizvodna kompanija usmjerena na djelove i maloserijsku proizvodnju obrađenih djelova za inženjering, automobilsku i avio industriju.

Kompanija zahtjevnim slovačkim i stranim kupcima pruža visokokvalitetnu CNC (Computer Numerical Control) obradu, sa velikom preciznošću i kvalitetom.

CNC obradnim centrima upravlja iskusno proizvodno i tehničko osoblje koje se bavi zahtjevnom i složenom jednodjelnom ili serijskom proizvodnjom. Pored CNC obrade, kompanija JOKERTRIKE se takođe specijalizovala za razvoj i proizvodnju opreme za sportsko letenje, kao što su

• zmaj(hang-glider)-dvosjed sa motorom ,
• zmaj(hang-glider)-jednosjed sa motorom,
• žiroplan – žirokopter NISU, apsolutna novina na tržištu.

Šta je ŽIROKOPTER?

Žirokopter  je vrsta vazduhoplova iz reda rotokoptera koji stvaraju uzgonsku silu pomoću rotora koji zapravo predstavlja krilo vazduhoplova. Za razliku od helikoptera, rotor žirokoptera nije spojen na motor, nego se slobodno okreće u struji vazduha, dok motor pokreće PROPELER  koji pokreće letjelicu prema naprijed. Uslijed kretanja rotora kroz struju vazduha na rotoru dolazi do pojave autorotacije kojom se stvara uzgon.

Najčešće konfiguracije žiroplana sastoje se od rama sa stajnim trapom, jednog rotora koji, generalno, ima ili dvije ili tri lopatice, pogonskog motora i propelera u konfiguraciji potisnika  i sklopa repa u stilu aviona sa vertikalnim perajom i kormilom kao i horizontalnim stabilizatorom i liftom. Kontrole leta kormila i lifta rade u osnovi isto kao i one kod konvencionalnih aviona.

Žirokopter se može smatrati hibridom aviona i helikoptera, iako je istorijski gledano žirokopter prethodnica u razvoju helikoptera. Prvi ga je razvio španac Juan de la Cierva, a njegov je model prvi put poletio 1923. godine.

Da bi se moglo upravljati žirokopterom potrebno je imati Dozvolu za pilota lakog vazduhoplova.

Žirokopter NISUS, foto: NISUS

Tehničke karakteristike žirokoptera ?

DUŽINA × ŠIRINA × VISINA:        4750 mm x 1900 mm x 2700 mm – cabin width 1300 mm
KRSTAREĆA BRZINA:      130-160 km/h (70-86 KIAS)
MAKSIMALNA BRZINA:    195 km/h (105 KIAS)
MINIMALNA BRZINA:        30 km/h (16 KIAS)
MOTOR:      Rotax 915IS Turbo st (141 Hp)
ROTOR        Gyrotech 8500 mm
KAPACITET REZERVOARA:       92 l ( 2 x 46 l ) ILI 24 GAL(US)
OKVIR:         Chrommolybdenum steel tubes
PROPELER:   Composite, 3 blades
DISTANCA POLIJETANJA:         200m (656ft)
DISTANCA SLIJETANJA   150m (492ft)

Prednosti koje čine žirokopter:

• Lako pilotiranje.
• Kratko polietanje i slietanje.
• Letilica za sve vremenske uslove.
• Niski troškovi upotrebe i održavanja.

Ovaj vazduhoplov se proizvodi u tri varijante:

• OPTIMUM EDITION
• COMFORT EDITION
• PLATINUM EDITION

Razlika između određenih modela je u opremi koju posjeduju. Više detalja se može naći na zvaničnom sajtu NISUSa.