IFATSEA Direktor za Evropu: “Neposredan uticaj ATSEP osoblja na avijaciju mora biti prepoznat u Zakonu”

„To što IFATSEA, globalna organizacija inženjera i tehničara kontrole letenja, sa članicama u više od 80 zemalja, ima sjedište u Crnoj Gori, kao i činjenica da je inženjer iz Crne Gore član Izvršnog odbora, velika je stvar za prepoznatljivost Crne Gore kao destinacije koja obraća posebnu pažnju na sigurnost vazdušne plovidbe.

To ujedno dokazuje da su stručnost i posvećenost vaših kadrova prepoznate od strane kolega iz struke širom svijeta, što je poseban kompliment i dodatno podiže ugled vaše države, Vlade Crne Gore i Ministarstva saobraćaja, koje je zaduženo za oblast vazdušnog saobraćaja, kao i kontrole letenja – SMATSA,“ – započinje razgovor Kostas Kristoforou, IFATSEA direktor za Evropu.

Crna Gora upravo mijenja Zakon o vazdušnom saobraćaju.
Šta biste preporučili kao neko ko je već dugi niz godina u samom vrhu evropskog vazduhoplovstva, imajući u vidu da Crna Gora aktivno radi na pristupanju Evropskoj uniji?

„Kao neko ko je aktivan član Izvršnog odbora IFATSEA i u redovnom kontaktu sa glavnim činiocima vazdušnog saobraćaja Evrope, imam pristup analizama i zaključcima sa svih nivoa, tako da sam dobro upoznat sa stanjem tehnike kontrole letenja u svakoj zemlji Evrope, pa tako i u Crnoj Gori.

Posebno, kao neko ko dolazi sa Kipra, dobro znam šta turizam znači za prihod države i standard njenih građana, a sigurnost vazdušne plovidbe jedan je od ključnih faktora za turizam i za formiranje brenda sigurne destinacije.

Izmjena Zakona je kompleksan posao, ali pažnja mora biti usmjerena i na detalje, kao što je prepoznavanje neposrednog uticaja koji tehnika kontrole letenja ima na vazdušni saobraćaj, te omogućavanje da država ima nadzor nad kompetencijama kadrova – tj. uvođenje dozvola na državnom nivou za ovo osoblje.

Razumijem kompleksnost SMATSA kao kompanije koja posluje u dvije države i činjenicu da se trenutno osoblje sa istim opisom posla različito tretira u tim državama. Ipak, olakšavajuća okolnost je to što je i Srbija svoj zakon u ovoj oblasti već uskladila sa standardima Evropske unije, tako da Crna Gora može to da iskoristi kao osnovu, a možda i pronađe način da taj nivo podigne još više – kako bi kroz zaštitu tih kadrova zaštitila i sebe kao brend i poželjnu destinaciju za turizam.“

Zašto je važno da postoji dozvola za tehniku kontrole letenja, ili kako se u međunarodnoj regulativi naziva – ATSEP?

„Savremeni CNS/ATM sistemi više nisu izolovani uređaji; oni su integrisane, softverski vođene i umrežene platforme čija bezbjedna operacija zavisi od visoko obučenih inženjera i tehničara.

Ovi profesionalci više nisu samo podrška iza scene – oni su čuvari bezbjednosti u vazduhu, ali i nosioci modernizacije sistema bez kojih nema napretka. Jedan tehnički propust, softverska greška ili čak sajber-napad mogu ugroziti letenje.

Uvođenjem dozvole država ostvaruje kontrolu nad kompetencijama ovog osoblja. Naravno, SMATSA je i do sada održavala veoma visok nivo standarda obučenosti kadrova, ali nova vremena donose nove izazove. Radnici postaju mobilniji u potrazi za poslom gdje se bolje plaća, što Crna Gora već osjeća, a tek će osjetiti po ulasku u EU.

Dozvola može zvučati kao privilegija, ali zapravo predstavlja veliku obavezu za osoblje. Ono što je dobro jeste da je SMATSA i do sada održavala veoma visok nivo standarda obučenosti kadrova, pa je ova izmjena više formalnog karaktera. S druge strane, njome država štiti sebe i formira stabilan sistem o kojem više ne mora da brine, već se može posvetiti drugim zadacima.“

Da li licenca mijenja ulogu tehnike kontrole letenja?

„Ne, licenca ne mijenja njihovu ulogu. Ona prepoznaje da moderna kontrola letenja počiva na dvije podjednako važne ljudske komponente: kognitivnoj (kontrolor letenja) i tehničko-sistemskoj (ATSEP, odnosno tehnika kontrole letenja).

Formalna i harmonizovana licenca osigurava da oni koji čuvaju tehničku osnovu sistema ispunjavaju iste visoke standarde kompetencija, odgovornosti i sposobnosti kao oni koji upravljaju avionima u realnom vremenu.

Na primjer, ono što je karakteristično za Crnu Goru jeste da svaki vaš inženjer i tehničar mora imati obuku za rad na sistemu za instrumentalni prilaz, koji ima direktan uticaj na pravac koji dobija pilot u jednoj od najkritičnijih faza leta – slijetanju.

Rad na tom sistemu i njegovo održavanje nose veliku odgovornost, a koliko je to važno možete provjeriti sa svakim pilotom koji je sletio po lošem vremenu. U tim trenucima signal koji mu, uređajem za instrumentalni prilaz direktno šalje tehnika kontrole letenja, daje pilotu pravi oslonac i mir da se može koncentrisati i dovesti putnike sigurno na destinaciju – što je svima nama u avijaciji cilj.

U tim trenucima je pilot pod stresom, ali i osoblje tehnike o kojem govorimo. Ovo je samo jedan primjer, a ima ih puno. To prosto mora da bude prepoznato i adekvatno vrednovano“ – zaključuje Kostas Kristoforou.