eVazduhoplovstvo: Šta je EUROCONTROL, kako je nastao i čime se bavi
AVIOPORTAL pokreće projekat “eVazduhoplovstvo” sa ciljem promocije vazdušnog saobraćaja, sigurnosti i bezbjednosti u vazdušnom saobraćaju. Svake nedjelje ćemo obraditi neki termin, zanimljivost, predstaviti pojedinu instituciju ili organizaciju iz svijeta vazduhoplovstva. Ovo je još jedna tema iz seta planiranih i postavljenih projektnim zadatkom.
Eurocontrol je međunarodna organizacija sa sjedištem u Briselu (Belgija) koja predstavlja centralnu organizaciju za koordinaciju i planiranje sistema kontrole letenja za cijelu Evropu. Aktivnosti ove organizacije su usmjerene na operacije, pružanje usluga, razvoj koncepta, istraživanja, implementaciju projekata širom Evrope, poboljšanje performansi, koordinacija sa ključnim igračima u vazduhoplovstvu na različitim nivoima, kao i pružanje podrške budućem napretku i strateškom razvoju vazduhoplovstva.
To nije agencija Evropske unije, ali je EU potpisnica Eurocontrola i sve zemlje članice EU su članice Eurocontrola. Organizacija ima 41 državu-članicu (i još dvije pridružene van-evropske članice) i zapošljava oko 2000 ljudi. Godišnji budžet ove organizacije je oko 550 miliona evra (detaljan finansijski izvještaj za 2020.godinu možete pogledati klikom ovdje.)
Kriterijumi za članstvo
Da bi bila uzeta u obzir za članstvo u Eurocontrolu, država mora ispuniti sve sljedeće kriterije:
- Da je država iz Evrope
- Član Vijeća Evrope
- Imati postojeću akreditaciju za ICAO i ECAC
Jedine države van Evrope koje su članice EUROCONTROL-a su Izrael i Maroko za šta postoji poseban sporazum. Razlog ulaska ovih zemalja u evropsku organizaciju je njihov geografski položaj koji ih upućuje na vazdušnu mrežu evropskog kontinenta.
Što se tiče našeg regiona, članica EUROCONTROL-a je postala najprije Slovenija (1995.godine), zatim Hrvatska (1997), Makedonija (1998), Albanija (2002), Bosna i Hercegovina (2004), Srbija (2005) i Crna Gora (2007).
Glavna zgrada EUROCONTROL-a u Briselu, Belgija
Istorija
Konvencija za osnivanje Eurocontrol-a potpisana je 1960. i ratifikovana 1963.godine od strane Francuske, Velike Britanije, Savezne Republike Njemačke, Belgije, Holandije i Luksemburga. Prije nego što je Konvencija stupila na snagu 1963. godine, već su postojale naznake da će pitanje nacionalnog suvereniteta otežati punu implementaciju osnivačke misije organizacije. Prvi evropski plan za harmonizovani sistem kontrole vazdušnog saobraćaja (ATC), predložen 1962. godine, bio je opterećen odbijanjem Francuske i Britanije da se povinuju, uglavnom zbog razloga usko povezanih sa njihovom nacionalnom vojnom kontrolom vazdušnog prostora (razumljivo, s obzirom da je Hladni rat bio na vrhuncu). Ostale četiri izvorne članice (Savezna Republika Njemačka, Belgija, Holandija i Luksemburg) dogovorile su se 1964. da uspostave jedinstveni međunarodni centar kontrole letenja koji će upravljati njihovim gornjim vazdušnim prostorom sa centrom u holandskom gradu Mastrihtu.
Rane 2000-te obilježilo je nekoliko fatalnih nesreća u Evropi, kao što su katastrofa na aerodromu Linate 2001. i sudar u vazduhu u Uberlingenu 2002. godine, a obije su bile povezane s nedostacima u navigaciji u vazdušnom saobraćaju. Pritisak je dodatno pojačan napadima 11. septembra, povećavajući potrebu za brzim regulatornim i koordinacionim tijelom širom Evrope. Do maja 2003. Eurocontrol i NATO du potpisali memorandum o saradnji, nakon čega je uslijedio sličan memorandum sa Evropskom komisijom u decembru 2003 a onda se krenulo i sa inicijativom za stvaranje Jedinstvenog evropskog neba – Single European Sky ili SES (što bi značilo jedinstvene evropske kontrole letenja) na kome se radi i u trenutku dok čitate ovaj tekst. Da se razumijemo, pored praktičnih razloga važan motor stvaranju SES-a je i ekonomski faktor jer je aviokompanijama mnogo prihvatljivija varijanta da plaćaju samo jednu evropsku kontrolu letenja umesto više manjih (kako je sada).
Logo EUROCONTROL-a: stilizovano E koje naglašava naš rad u evropskom kontekstu; strelica prema gore – napredni avion, dio piste, krilo aviona – simbolizuje stručnost u avijaciji.
Glavne usluge Eurocontrola:
Pored brojnih aktivnosti kojima EUROCONTROL istražuje i unapređuje sistem kontrole letenja, kao glavne usluge se izdvajaju:
-Operativni centar Network Manadžera (NMOC) koji je nominovan od strane Evropske komisije da do 2029.godine koordinira letove i vazdušni saobraćaj iznad Evrope. Da pojasnimo na primjeru: Kad pilot preda plan leta, služba za obradu planova leta kontrole letenja ga prosleđuje kroz interni sistem do Network Menadžera – NM (znači, plan svakog međunarodnog leta mora da putuje u Brisel i provjeravaju ga izuzetno napredni i brzi računarski sistemi). Zadatak NM-a je da provjeri da na željenoj ruti koju je tražio pilot, ne dođe do presjecanja puta sa nekim drugim vazduhoplovom. Nakon te provjere kontroli letenja stigne poruka da je plan prihvaćen, odbijen ili prihvaćen uz izvjesne izmjene. Za informaciju nestrpljivim pilotima, upravo zbog te provjere, od trenutka slanja plana leta Network Menadžeru na odgovor se može sačekati i do 15 minuta (u zavisnosti od opterećenja evropskog neba u tom trenutku),
-Kontrolni centar gornjeg područja Mastrihta (MUAC) koji se bavi civilnim i vojnim saobraćajem iznad 24500feet-a iznad Belgije, Luksemburga, Holandije i sjeverozapadne Njemačke. Ovo je najnapredniji dio evropskog sistema kontrole letenja ali i najzahtjevniji jer pokriva vazdušni prostor u kome ima i do 5670 aviona dnevno. Između ostalog i zato što proizvođači opreme vrlo često besplatno “daju na probu” svoje uređaje i sisteme kako bi se istestirale u ovom centru. Njima je u interesu ovakav dogovor jer, ukoliko se proizvod pokaže pouzdanim u takvom okruženju, to je ujedno i dobra reklama za njegovu prodaju ostalim centrima kontrole letenja u Evropi i svijetu.
-Centralna kancelarija za naplatu troškova letenja– Central Route Charges Office je efikasni i centralizovani sistem koji računa, prikuplja i preraspodjeljuje kontrolama letenja naknade koje uplaćuju aviokompanije. Zašto državne kontrole letenja pristaju na ovakvog posrednika? Odgovor će vam biti jasan ukoliko vas vratimo par decenija unazad, prije uspostavljanja ovog sistema, kada se dešavalo da pojedine aviokompanije lete do neke države i ne plaćaju sve dok im, kao kazna, ne bude zabranjen let do te države. I, šta se onda dešavalo? Odgovor je- ništa! Te aviokompanije nastave da lete do neke druge države i prosto zaobilaze zemlju koja im je uvela zabranu. Zbog toga su se kontrole letenja udružile kroz ovaj sistem kako bi aviokompanija, u slučaju da jednoj državi ostane dužna, bila prizemljena u bilo kojoj drugoj zemlji, a avion dužničke aviokompanije bi bio zaplijenjen do isplate duga,
-Eksperimentalni centar (EEC-Eurocontrol Experimental Center) se bavi sprovođenjem istraživanja,
-Institut za usluge vazdušne plovidbe (IANS), zadužen da sprovodi obuke.
Možda EUROCONTROL, uostalom kao i kontrola letenja, nije najvidljiviji i najglamurozniji aspekt avijacije, ali bez njega evropski kontinent ne bi bio u potpunosti u stanju da, u sadašnje vrijeme i sa ovim protokom saobraćaja, bezbjedno i efikasno kontroliše hiljade putovanja preko neba Evrope.
Za više tema iz projekta e-Vazduhoplovstvo kliknite na sliku ispod:
