eVazduhoplovstvo: Sudski vještak za vazduhoplovstvo
U okviru projekta eVazduhoplovstvo, Avioportal će svake nedjelje obraditi neki termin, zanimljivost, predstaviti pojedinu instituciju ili organizaciju iz svijeta vazduhoplovstva. Ovoga puta u okviru projekta odgovaramo čitaocu I.T. na dostavljena pitanja. Pratite eVazduhoplovstvo.
Ko može da bude vještak u vazduhoplovstvu?
Ulogu vještaka može imati fizičko ili pravno lice (npr. odgovarajući fakultet, institut…). Ukoliko se radi o fizičkom licu, odgovor na ovo pitanje daje član 6. Zakona o sudskim vještacima (u daljem tekstu Zakon):
“Fizičko lice može biti postavljeno za vještaka ako pored opštih uslova za rad u državnim organima, ispunjava i sljedeće posebne uslove, i to da:
– ima visoko obrazovanje, VII1 – nivo kvalifikacije obrazovanja;
– ima najmanje pet godina radnog iskustva u struci;
– posjeduje stručno znanje i praktična iskustva za određenu oblast vještačenja.
Izuzetno od stava 1 alineja 1 ovog člana, za vještaka se može postaviti i lice koje ima najmanje srednje obrazovanje i 10 godina radnog iskustva u struci, ukoliko nema dovoljan broj vještaka za određenu oblast.
Stručno znanje i praktična iskustva za određenu oblast vještačenja dokazuju se ostvarenim rezultatima u struci, kao i mišljenjima ili preporukama sudova, državnih tužilaštava ili drugih organa.”
Ako medicina ima vještake za svaku od grana medicine, a vazduhoplovstvo ima više specifičnih oblasti u kome svoju ulogu imaju: piloti, kontrolori letenja, ATSEP osoblje, inženjeri vazduhoplovnog mašinstva i elektronike, aerodromski stručnjaci i drugi. Da li je moguće da neko bude vještak za vazduhoplovstvo u cjelini?
Uvidom u Spisak sudskih vještaka i pravnih lica, koje je Ministarstvo pravde Crne Gore ažuriralo u julu ove godine i koji je javni dokument, možete doći do informacije da u Crnoj Gori postoje: vještak za vazduhoplovstvo, vještak za vazdušni saobraćaj i vještak vazduhoplovne saobraćajne struke. Pomenuti spisak možete preuzeti na ovom linku.
O eventualnoj razlici u ekspertizi ovih vještaka pretpostavljamo da bi trebalo da se izjasni Ministarstvo pravde jer je ono i formiralo komisiju za njihovo postavljanje.
Da li neko iz struke kontroliše postavljenje vještaka?
Članom 13.Zakona definisana su stručna znanja i praktična iskustva, za određenu oblast vještačenja, za lica koja se prvi put postavljaju za vještaka. U ovom slučaju provjeru vrši stručni tim sastavljen od najmanje dva vještaka odgovarajuće struke, najmanje jednog sudije i jednog državnog tužioca.
Članovi iz reda sudskih vještaka se postavljaju na predlog Udruženja sudskih vještaka.
Da li vazduhoplovne institucije imaju obavezu da daju informacije sudskom vještaku iz oblasti vazduhoplovstva u svakom trenutku?
Vještačenje je u Zakonu definisano kao stručna aktivnosti “čijim se vršenjem, uz korišćenje naučnih, tehničkih i drugih dostignuća, sudu, državnom tužilaštvu, odnosno drugom organu koji vodi postupak, pružaju potrebna stručna znanja koja se koriste prilikom utvrđivanja, ocjene ili razjašnjenja pravno relevantnih činjenica.”
Znači, odgovor bi bio da nemaju ukoliko se ne vodi sudski postupak. Ako nema postupka – ne angažuje se vještak, a bez zvaničnog angažovanja on je samo lice kome institucije i organizacije nemaju obavezu da daju odgovor na bilo koje pitanje.
Ukoliko vazduhoplovne institucije i organizacije nisu u obavezi da mu daju informacije, da li vještak može da zna kada je koji vazduhoplov ušao u zemlju?
Informaciju o kretanju vazduhoplova ne mora uvijek da vam da kontrola letenja, aerodrom ili neko drugi. Ona je dostupna na specijalizovanim sajtovima kao što su www.flightradar24.com ili flightaware.com.
Ipak, postoje realni razlozi zbog kojih je moguće da vazduhoplov ne bude prikazan na pomenutim sajtovima i upravo zbog toga ni kontrola letenja ne može da koristi ovu vrstu pomoći u svom radu kao operativno sredstvo. Neki od primjera takve situacije mogu biti neispravnost transpondera vazduhoplova ili kretanje u vazdušnom prostoru koje flightradar ili flighaware ne može da pokrije.
Kako se razriješava vještak iz oblasti vazduhoplovstva?
Kao i za sve druge vještake, odgovor na ovo pitanje se nalazi u članu 31.Zakona u kome piše:
“Vještak će se razriješiti, ako:
– to sam zatraži;
– prestane da ispunjava uslove za vršenje vještačenja;
– je osuđen na kaznu zatvora ili je oglašen krivim za djelo koje ga čini nedostojnim za vršenje vještačenja;
– mu je izrečena mjera bezbjednosti zabrane obavljanja djelatnosti u oblasti u kojoj je stekao zvanje vještaka;
– mu je na osnovu sudske odluke oduzeta ili ograničena poslovna sposobnost;
– je utvrđeno da je kod vještaka došlo do gubitka radne sposobnosti, u skladu sa zakonom; i
– neuredno ili nestručno vrši povjereno vještačenje.
Smatra se da vještak neuredno vrši vještačenje ako neopravdano odbija da vještači, ne odaziva se na pozive suda, državnog tužilaštva, odnosno drugog organa koji vodi postupak, ne obavi vještačenje u roku koji je određen, kao i u drugim slučajevima propisanim ovim zakonom.
Smatra se da vještak nestručno vrši vještačenje ako daje nepotpune, nejasne, protivrječne ili netačne nalaze, kao i ako daje mišljenje koje ne odgovara profesionalnim standardima u oblasti vještačenja.”
